داستان تولد کوکاکولا؛ شرکتی که یکی از محبوب‌ترین

نوشیدنی‌های دنیا را تولید می‌کند.

 

 

کوکاکولا (coca- cola) که با نام کوک (Coke) نیز شناخته می شود، یک کارخانه تولیدکننده نوشیدنی است که در حال حاضر سومین شرکت ثروتمند تولیدکننده مواد غذایی در جهان محسوب می‌شود. در این مطلب قصد …

 

کوکاکولا (coca- cola) که با نام کوک (Coke) نیز شناخته می شود، یک کارخانه تولیدکننده نوشیدنی است که در حال حاضر سومین شرکت ثروتمند تولیدکننده مواد غذایی در جهان محسوب می‌شود. در این مطلب قصد داریم تاریخچه کوکاکولا را از ابتدا تاکنون را بیان کنیم تا ببینیم این شرکت چگونه به موفقیت کنونی خود دست یافته است، محصولات آن چه هستند و در حال حاضر در بازار جهانی و صنعت غذایی چه جایگاهی دارد. در ضمن برخی از حقایق جالب در مورد این برند را نیز بیان خواهیم کرد.

 

آشنایی با کوکاکولا

نوشابه‌های این شرکت در تمام کشورهای دنیا به‌جز کوبا و کره شمالی مصرف می‌شود. حتی برخی از افراد برای تهیه کیک شکلاتی و جوجه‌کباب نیز از نوشابه کوکاکولا به‌عنوان ماده اصلی استفاده می‌کنند! بیشترین میزان مصرف این نوشابه مربوط به کشور مکزیک است و طبق آمار منتشرشده هر شهروند مکزیکی سالانه ۷۴۵ نوشابه کوکاکولا مصرف می‌کند.

 

اطلاعات منتشرشده نشان می‌دهد که بیش از ۹۴ درصد جمعیت جهان این برند را می‌شناسند و کلمه کوکاکولا پس از کلمه «اوکی» (Okay) شناخته‌شده‌ترین کلمه جهان است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که بیش از ۹۰ درصد جمعیت جهان لوگوی قرمز و سفید کوکاکولا را می‌شناسند و طبق برآوردهای انجام‌شده افراد به‌طور متوسط هر چهار روز یک‌بار یک نوشابه کوکاکولا می‌نوشند.

در ضمن آمار نشان می‌دهد که در هر ثانیه بیش از ۱۰۰۰۰ نوشابه کوکاکولا مصرف می‌شود و هر روز بیش از ۳ درصد از کل نوشیدنی‌های در حال مصرف در سراسر جهان، نوشیدنی‌های متعلق به برند کوکاکولا و برندهای زیرمجموعه آن هستند.

چنانچه تمام قطرات تولیدشده نوشابه کوکاکولا را در بطری‌های ۲۳۶ میلی‌لیتری بریزیم و آن‌ها را در کنار هم قرار دهیم. طول بطری‌هایی که کنار هم قرار داده شده است، بیش از ۲۰۰۰ برابر فاصله بین زمین و کره ماه خواهد بود. اگر بخواهیم یک دور این فاصله را طی کنیم، طی کردن این مسیر ۵ سال و ۷ ماه و ۱۴ روز طول می‌کشد!

 

کوکاکولا به‌قدری در کشورهای سراسر جهان معروف شده است که در برخی از کشورها آن را نماد فرهنگ غربی و سبک زندگی سرمایه‌داری می‌دانند و در برخی از موارد به شدت با محصولات این برند مقابله شده است؛ به عنوان مثال سال‌ها پیش واردات محصولات این برند تا چند سال در چین ممنوع شود. برخی از شهروندان کشورهای عربی نیز در مقابل این برند جبهه گرفته‌اند و محصولات آن را مصرف نمی‌کنند. نوشابه‌های این شرکت غیرالکلی هستند و حتی به‌عنوان یک دارو نصب شده‌اند و مجوزهای لازم را دریافت کردند.

 

طبق آمار منتشرشده شرکت در حال حاضر ششمین شرکت ارزشمند جهان است. طبق آمار منتشرشده در سال ۲۰۱۳ نوشابه‌های کوکاکولا در بیش از ۲۰۰ کشور جهان به فروش می‌رسد و روزانه ۱.۸ میلیارد عدد از نوشابه‌های این شرکت مصرف می‌شود. طبق اطلاعات ذکرشده در فهرست فورچون ۵۰۰ در سال ۲۰۱۸ این شرکت هشتاد و هفتمین شرکت پردرآمد (درآمد کل) آمریکایی است.

 

 

ارزش خالص کوکاکولا که بیش از ۹۱ هزار کارمند دارد،در سال ۲۰۲۲ ۲۸۶ میلیارد دلار اعلام شده است، درآمد سالانه این شرکت در حدود ۴۰ میلیارد دلار و سود خالص سالیانه آن ۱۰. ۳۰۷ میلیارد دلار است. ثروت «جیمز کوینسی» (James Quincey)، مدیرعامل کوکاکولا و مالک ۱۱۰ هزار سهم این شرکت، ۴۱ میلیارد دلار است.

 

جیمز کوینسی

این شرکت بیش از ۵۰۰ برند زیرمجموعه فعال در حوزه تولید نوشیدنی دارد؛ از برندهای فعال در حوزه تولید چای و قهوه گرفته، تا آبمیوه، آب‌معدنی و محصولات انرژی‌زای ورزشی و کامبوجیا (کامبوجیا نوعی نوشیدنی تخمیرشده و کمی جوشان است که با شیرین کردن چای سبز یا سیاه به دست می‌آید). برندهای زیرمجموعه کوکاکولا تنها در آمریکا تأسیس نشده‌اند و در سراسر نقاط جهان پراکنده شده‌اند.

 

نمایی از محصولات برندهای زیرمجموعه کوکاکولا

 

 

تاسیس کوکاکولا

این برند در قرن نوزدهم توسط «جان پمبرتون» (John Stith Pemberton) در شهر آتلانتا در ایالت جورجیا، به وجود آمد.

 

جان پمبرتون

او در سال ۱۸۸۸ حق مالکیت این برند را به آسا گریگس کندلر (Asa Griggs Candler) فروخت و این اتفاق نقطه آغاز موفقیت امروزی کوکاکولا بود؛ زیرا تکنیک‌های خاص بازاریابی مورداستفاده توسط کندلر باعث شد این برند به مطرح‌ترین برند صنعت ساخت نوشیدنی تبدیل شود.

 

 

آسا گریگس کندلر

داستان تولد کوکاکولا
پمبرتون یک سرهنگ آمریکایی بود که در جریان جنگ تمدن آمریکا زخمی شد و استفاده او از مورفین برای کاهش دردش باعث اعتیاد او به این ماده شد. او دارای یک مدرک پزشکی نیز بود و همین موضوع باعث شد تلاش کند جایگزین مناسبی برای مورفین برای خود پیدا کند. تلاش‌های او در سال ۱۸۸۶ منجر به تهیه نوشیدنی انرژی‌زایی در داروخانه خود یعنی داروخانه «ایگل دراگ اند کمیکال هوس» (Eagle Drug and Chemical House) در شهر کلمبوس ایالات جورجیای آمریکا شد که در حقیقت یک نوشیدنی تونیک (نوشیدنی تهیه‌شده با آب گازدار) بود و به الگویی برای ساخت نوشیدنی‌های مشابه تبدیل شد.

دستور تهیه نوشیدنی تهیه‌شده توسط پمبرتون که عصاره دانه‌های گیاه آفریقایی کولا یکی از ترکیبات اصلی آن بود، برای تهیه نوشابه کافئین دار کوکاکولا نیز مورداستفاده قرار گرفت. این اتفاق باعث شد برند کوکاکولا در همان سال توسط پمبرتون متولد شود. لازم به ذکر است که یک سال قبل از تولد این برند یعنی در سال ۱۸۸۵ برندی اسپانیایی تحت عنوان کولا کوکا (Kola Coca) نیز عرضه نشانه‌های خود را آغاز کرده بود؛ اما حقوق این نوشابه اسپانیا در سال ۱۹۵۳ توسط کوکاکولا خریداری شد.

در زمان تولد کوکاکولا جنبشی تحت عنوان «جنبش نوشیدنی» (beverage movement) در آمریکا ایجاد شده بود که شرکت‌کنندگان آن مخالف مصرف نوشیدنی‌های الکلی بودند و تولید و عرضه نوشابه‌های کوکاکولا با استقبال خوبی در آن زمان روبرو شد. نخستین نوشابه کوکاکولا در همان سال ۱۸۸۶ در داروخانه‌ای به نام داروخانه یعقوب (jacob’s pharmacy) در شهر آتلانتای ایالت جورجیای آمریکا به فروش رسید.

ماده اصلی نخستین نوشابه کوکاکولا سودا یا همان آب گازدار بود که پمبرتون آن را با شربت مخصوص خود ترکیب کرد. این شربت در حقیقت یک شربت ذرت با مقدار زیادی فروکتوز بود. فروکتوز شیرین‌کننده‌ای طبیعی است که به‌صورت فراوان در میوه‌ها و عسل وجود دارد و جایگزین مناسبی برای ساکاروز است.

در آن زمان دستگاه‌های فروش خودکار نوشابه در آمریکا محبوبیت زیادی داشت؛ زیرا در آن زمان مردم معتقد بودند نوشیدنی‌های سودا (نوشیدنی‌های دارای آب گازدار) برای سلامتی مفید هستند. نوشابه‌های کوکاکولاهای پمبرتون در آن زمان به‌عنوان دارویی ثبت‌شده دارای مجوز فروخته شد و پمبرتون مدعی بود این نوشابه‌ها می‌توانند بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات ازجمله اعتیاد به مورفین، اختلالات گوارشی، اختلالات عصبی، سردرد و ناتوانی جنسی را برطرف کنند.

جالب است بدانید که در حال حاضر نیز این نوشابه گاهی اوقات برای درمان مشکلات مرتبط با انسداد روده و فعالیت ضعیف معده استفاده می‌شود؛ البته این روش درمانی چندان مناسب نیست و در موارد اندکی می‌تواند منجر به انسداد روده کوچک شود که در برخی از مواقع برای رفع این مشکل فرد باید جراحی شود.

 

 

آغاز رشد کوکاکولا

 

 

در سال ۱۸۸۸ سه محصول مختلف از کوکاکولا توسط چهار تاجر مطرح آمریکا یعنی «جیمز.‌سی میفیلد» (James.C mayfield)، «ایی. اُ. مورفی» (A.O. Murphey)، «سی. اُ. مولاهی» (C.O Mullahy) و «ای. اچ بلادورث» (E.H. Bloodworth) به فروش رسید فرمول ساخت نیز تنها در اختیار این شرکت قرار گرفت. در سال ۱۹۱۹ کوکاکولا توسط عده‌ای از سرمایه‌گذاران خریداری و به یک شرکت سهامی عام تبدیل شد. مالکان این شرکت در آن زمان ۵۰۰ هزار سهم را با قیمت ۴۰ دلار برای هر سهم به مردم عرضه کردند.

 

 

کوکاکولا در قرن بیستم

در سال ۱۸۸۹ نخستین شرکت تولیدکننده نوشابه کوکاکولا تأسیس و راه‌اندازی شد. جالب است بدانید که هر بطری نوشابه کوکاکولا از سال ۱۸۸۶ تا سال ۱۹۵۹ با قیمت ۵ سنت برای هر بطری فروخته شد.

نخستین بطری نوشابه کوکاکولا در سال ۱۸۹۱ از کارخانه شرکت «بیدنرن کندی» (Bedenharn Candy Co) واقع در شهر بیدزبرگ در ایالت می‌سی‌سی‌پی آمریکا خارج شد. این کارخانه امروزه به موزه‌ای تبدیل شده که در آن وسایل و یادگاری‌های مرتبط با تاریخچه بطری‌های نوشابه‌های کوکاکولا در آن در معرض نمایش قرار گرفته است و بازدیدکنندگان می‌توانند از این موضوع سوغاتی هم بخرند.

در سال ۱۸۹۴ شربت نوشابه کوکاکولا به شکل قرص برای درمان دل‌درد به فروش رسید. کوکاکولا در سالگرد ۵۰ سالگی تأسیس خود به یکی از نمادهای آمریکا تبدیل شد.

 

راه‌اندازی نخستین دستگاه فروش خودکار نوشابه کوکاکولا

 

 

نخستین دستگاه تجاری فروش نوشابه‌های این برند در سال ۱۹۱۴ راه‌اندازی شد. در سال ۱۹۹۴ یک میلیاردمین گالن شربت نوشابه کوکاکولای تولیدشده توسط خود شرکت به فروش رسید و در سال ۱۹۸۵ نخستین نوشابه قوطی کوکاکولا فروخته شد.

 

 

تغییر فرمول ساخت کوکاکولا

در سال ۱۹۸۵ اتفاق مهمی در تاریخچه کوکاکولا رخ داد و در این سال شرکت به دنبال بررسی ذائقه‌های مشتریان خود و دنبال کردن ذائقه‌های جدید، تصمیم گرفت فرمول ساخت نوشابه‌های خود را تغییر دهد و نوشابه‌های جدید را با عنوان «نیوکوک» (New Coke) روانه بازار کرد و مشتریان وفادار کوکاکولا نیز از طعم جدید نوشابه‌های محبوب خود استقبال کردند.

اما نیوکوک سرنوشت خوبی نداشت؛ زیرا بسیاری از مشتریان کوکاکولا همان طعم قبلی را می‌پسندید و اعتراضات در مورد این موضوع باعث شد شرکت ساخت نوشابه با فرمول قبلی را همچنان ادامه دهد و عرضه نوشابه‌های تهیه‌شده با این فرمول را با عنوان «کوکاکولای کلاسیک» (Coca-Cola Classic) نیز ادامه داد و فروش نوشابه‌های نیوکوک نیز ادامه یافت؛ اما نام این نوشابه‌ها در سال ۱۹۹۲ به «کوک ۲» (Coke II) تغییر یافت و تولید آن در سال ۲۰۰۲ متوقف شد.

 

 

 

کوکاکولا در قرن بیست و یکم

مهم‌ترین اتفاق قابل‌توجه تاریخچه کوکاکولا در آغاز قرن بیست و یکم، ازسرگیری تولید نوشابه‌های این شرکت در کشور عراق بود.

حذف پسوند کلاسیک از نام نوشابه کوکاکولا یکی دیگر از اتفاقات مهم تاریخچه این شرکت در ابتدای قرن ۲۱ بود. به دلیل متوقف شدن تولید کوکاکولاهای جدید، پسوند Classic ابتدا از نام محصولات در حال تولید در کانادا حذف شد (سال ۲۰۰۷) و سپس در سال ۲۰۰۹ این کلمه از محصولات در حال تولید در آمریکا نیز حذف و در سال ۲۰۱۱ تمام نوشابه‌های کوکاکولا در سراسر جهان بدون این پسوند تولید و عرضه شدند.

تولید محصولات کوکاکولا در میانمار پس از گذشت ۶۰ سال، یکی دیگر اتفاقات مهم تاریخچه کوکاکولا در قرن حاضر آغاز بود.

در سال ۲۰۲۱ کوکاکولا طرحی را در راستای مقابله با زباله‌های پلاستیکی آغاز اعلام کرد که از این پس تمام نوشابه‌هایی که در آمریکا به فروش می‌رسند، در بطری‌های ساخته‌شده از پلاستیک کاملاً قابل بازیافت عرضه خواهند شد. در ضمن این شرکت اعلام کرد طبق برنامه‌ای که در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ به ازای هر قوطی مشابه فروخته‌شده، یک قوطی بازیافت می‌شود.

از دیگر اقدامات کوکاکولا برای حفظ سلامت محیط‌زیست می‌توان به آغاز استفاده از بطری‌های کاغذی برای عرضه نوشابه‌های این شرکت اشاره کرد؛ البته این طرح در حال حاضر آزمایشی است و شرکت تاکنون تنها از ۲۰۰۰ بطری کاغذی استفاده کرده است تا ببیند طعم نوشابه‌ها تغییر می‌کند یا خیر و سلامت آن‌ها حفظ می‌شود یا خیر.

فرمول نوشابه کوکاکولا

در حال حاضر فرمول ساخت نوشابه‌های کوکاکولا به‌عنوان یک راز تجاری به شدت محافظت می‌شود و به‌جز دو نفر از مدیران اجرای این شرکت، هیچ‌کس به فرمول کامل دسترسی ندارد. فرمول اصلی این شرکت ۸۹ سال است که در گاوصندوقی با امنیت بسیار بالا در شهر آتلانتا نگهداری می‌شود.

 

محل نگه داری فرمول کوکاکولا

 

جالب است بدانید در سال ۲۰۰۷ یکی از کارمندان این شرکت تلاش کرد به فرمول دست پیدا کند و آن را به رقیب اصلی کوکاکولا یعنی پپسی بفروشد اما نه‌تنها موفق به انجام این کار نشد، بلکه به ۸ سال حبس نیز محکوم شد!

البته تاکنون چندین دستور ساخت برای تهیه نوشابه‌های این برند منتشر شده است؛ اما ظاهراً هیچ یک از آن‌ها فرمول اصلی نیستند، انتشار فرمول‌هایی که تحت عنوان فرمول ساخت نوشابه‌های کوکاکولا منتشر شده‌اند، باعث شده است برخی از شرکت‌های فعال در حوزه ساخت نوشابه برای تهیه نوشابه‌هایی مشابه نوشابه‌های کوکاکولا تلاش کنند و این تلاش‌ها منجر به ایجاد دسته خاصی از نوشابه‌هایی تحت عنوان نوشابه‌های کولاس (Colas) شده است.

 

 

ریشه‌یابی نام کوکاکولا

نام کوکاکولا (Cocacola) که از ترکیب دو واژه کوکا (Coca) و کولا (Cola) تشکیل شده، در حقیقت متشکل از نام دو ماده اصلی از ترکیبات نوشابه‌های این برند یعنی برگ کوکا (این برگ دربردارنده مقداری کوکائین است و به دلیل تحریک برانگیز بودن کوکائین استفاده می‌شود) و دانه‌های گونه خاصی از گیاه کولا (دانه‌های سرشار از کافئین) است؛ البته سال‌ها است که استفاده از برگ‌های دارای کوکائین در ساخت نوشابه‌های کوکاکولا متوقف شده است و در حال حاضر قبل از استفاده از برگ‌های کوکا، کوکائین آن‌ها استخراج و برگ‌ها عاری از این ماده می‌شوند.

 

 

ترکیبات نوشابه‌ کوکاکولا

 

 

در حال حاضر یک قوطی نوشابه معمولی کوکاکولا با حجم ۳۳۰ میلی‌لیتر دارای ۳۸ گرم شکر و ۵۰ گرم سدیم و ۱۴۰ کالری است و در هر ۱۰۰ میلی‌لیتر از این نوشابه ۹.۸ گرم کافئین وجود دارد.

جالب است بدانید در سال ۱۹۱۱ دولت آمریکا با تنظیم یک پرونده حقوقی تلاش کرد کافئین را از نوشابه‌های کوکاکولا را حذف کند؛ اما با وجود تلاش‌های بسیار و برگزاری دادگاه‌های متعدد (پرونده این شکایت به دادگاه عالی نیز کشیده شد) موفق نشد خواسته خود را عملی کند و کوکاکولا تنها میزان این ماده را در نوشابه‌های خود کاهش داد.

در حال حاضر ترکیبات اعلام‌شده نوشابه‌های کوکاکولا شامل آب گازدار، شکر یا شربت ذرت با فروکتوز بالا (نوشابه‌های رژیمی این برند فاقد شکر هستند) کافئین، اسید فسفریک، رنگ کاراملی (نوعی رنگ شیرین قابل‌حل در آب که با آب شدن شکر به دست می‌آید) و طعم‌دهنده‌های طبیعی می‌شود که نام آن‌ها هنوز فاش نشده است و بخشی از فرمول محرمانه نوشابه‌های کوکاکولا هستند.

 

 

محصولات کوکاکولا

 

 

کوکاکولا کنسانتره تولید می‌کند و سپس این محصول به تمام شرکت‌هایی که بطری‌های نوشابه‌های کوکاکولا را پر می‌کنند، می‌فروشد. تنها طرف قرارداد شرکت کوکاکولا شرکت‌هایی هستند که نوشابه‌های این برند را با استفاده از کنسانتره اصلی با آب تصفیه‌شده و شیرین‌کننده تولید و آن‌ها را در داخل بطری یا قوطی عرضه می‌کنند.

محصولات کوکاکولا تنوع خوبی دارد و شامل نوشابه‌های بدون کافئین، نوشابه‌های رژیمی بدون کافئین، نوشابه‌های بدون شکر، نوشابه‌های گیلاسی و نوشابه‌های وانیلی می‌شود. این شرکت نوشابه‌های دارای طعم‌های خاص مثل طعم لیمو، لیموترش و قهوه را نیز تولید می‌کند. در ضمن نوشابه‌های با طعم میوه‌های مختلف نیز در سبد محصولات این شرکت قرار دارد.

 

 

فهرست کامل محصولات شرکت از ابتدای تأسیس آن تا زمان کنونی به شرح زیر است:

نوشابه بدون کافئین – Caffeine-Free Coca-Cola (از سال ۱۹۸۳ تاکنون)
کوکاکولا با طعم گیلاس سیاه – Cherry Coca-Cola (از ۱۹۸۵ تاکنون): این نوشابه تنها در کانادا بفروش می‌رسد و تا سال ۲۰۰۶ در آمریکا نیز موجود بود.
کوکاکولای طلایی – Golden Coca-Cola: این نوشابه تنها در سال ۲۰۰۱ در کارخانه کوکاکولاهای پکن چین به‌منظور گرامیداشت میزبانی المپیک توسط چین تولید شد
کوکاکولای لیمویی – Coca-Cola with Lemon (۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵): این نوشابه در حال حاضر در کشورهای استرالیا، ساموآی آمریکایی، اتریش، بلژیک، برزیل، چین، دانمارک، فدراسیون بوسنی و هرزگوین، فنلاند، فرانسه، آلمان، هنگ کنگ، ایسلند، کره، لوکزامبورگ، ماکائو، مالزی، مغولستان، هلند، کالدونیای جدید، نیوزیلند، رئونیون، سنگاپور، اسپانیا، سوئیس، تایوان، تونس، بریتانیا، ایالات‌متحده و کرانه باختری – غزه موجود است
کوکاکولای وانیلی – Coca-Cola Vanilla (۲۰۰۷ تاکنون): این نوشابه در حال حاضر در کشورهای اتریش، استرالیا، چین، جمهوری چک، کانادا، فنلاند، فرانسه، آلمان، هنگ کنگ، نیوزلند، مالزی، اسلواکی، آفریقای جنوبی، سوئد، سوئیس، بریتانیا و ایالات‌متحده آمریکا موجود است.
کوکاکولا با طعم لیموترش – Coca-Cola with Lime (۲۰۰۵ تاکنون): این نوشابه در حال حاضر در کشورهای بلژیک، لیتوانی، هلند، سنگاپور، کانادا، بریتانیا و ایالات‌متحده آمریکا موجود است.
کوکاکولا با طعم تمشک – Coca-Cola Raspberry (۲۰۰۵ تاکنون): این نوشابه تنها در نیوزلند، استرالیا، آمریکا و انگلستان موجود است
کوکاکولا با طعم مرکبات -Coca-Cola Citra (۲۰۰۵ تاکنون): این نوشابه تنها در بوسنی و هرزگوین، نیوزلند و ژاپن موجود است
کوکاکولا با طعم ترکیبی گیلاس سیاه و وانیل – Coca-Cola Black Cherry Vanilla (۲۰۰۶ تا ۲۰۰۷): نوشابه کوکاکولا در سال ۲۰۰۷ جایگزین نوشابه وان این کوکاکولا شد.
کوکاکولا با طعم قوی قهوه – Coca-Cola Blāk (از ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸): این نوشابه تنها در کشورهای آمریکا، فرانسه، کانادا، جمهوری چک، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان و لیتوانی موجود بود کوکاکولای پرتقالی- Coca-Cola Orange: این نوشابه در حال حاضر در کشورهای آمریکا، انگلستان، آلمان، سوئیس، اتریش و منطقه جبل‌الطارق موجود است
کوکاکولا لایف- Coca-Cola Life (از ۲۰۱۳ تاکنون): در این نوشابه کوکاکولا علاوه بر شکر از گیاه استویا، نوعی شیرین‌کننده طبیعی نیز استفاده شده است
کوکاکولای زنجبیلی – Coca-Cola Ginger (از ۲۰۱۶ تاکنون): این نوشابه تنها در نیوزلند، استرالیا و ویتنام موجود است
کوکاکولای پرتقالی با طعم وانیل – Coca-Cola Orange Vanilla (از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱): هدف از تولید این نوشابه تولید یک نوشیدنی با طعمی شبیه طعم بستنی پرتقالی بوده و این نوشابه در حال حاضر تنها در آمریکا موجود است.
نوشابه انرژی‌زای کوکاکولا – Coca-Cola Energy (از ۲۰۱۹ تاکنون): نوشابه انرژی‌زای کوکاکولا دربردارنده ویتامین b۶، ویتامین b۳ و عصاره گیاه دارویی گوارنا (مناسب برای کاهش وزن، تقویت حافظه، رفع خستگی، تقویت توانایی یادگیری، حفظ سلامت قلب و مقابله با سرطان و باکتری) است. این نوشابه تنها در آمریکا، آمریکا و کانادا موجود است و نوع بدون شکر و طعم گیلاس آن نیز روانه بازار شده است.
کوکاکولای دارچینی – Coca-Cola Cinnamon (از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰): این نوشابه کوکاکولا تنها در فصل تعطیلات سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ در آمریکا به‌صورت محدود عرضه شد
کوکاکولا با طعم قهوه – Coca-Cola with Coffee (از ۲۰۱۹ تاکنون): این نوشابه در بازارهای مختلف اروپا و دو کشور آمریکا و کانادا عرضه‌شده و نوع سیاه، بدون شکر و طعم وانیلی و کاراملی این نوشابه نیز تولید شده است.
کوکاکولا با طعم ترکیبی گیلاس و وانیل – Coca-Cola Cherry Vanilla (از سال ۲۰۲۰ تاکنون): نوشابه کوکاکولا تنها در آمریکا موجود است
کوکاکولا با طعم فضا!- Coca-Cola Starlight (از سال ۲۰۲۲): عرضه این نوشابه کوکاکولا با طعمی منحصربه‌فرد که طبق گفته شرکت در ایجاد آن از فضا الهام گرفته شده است، از سال ۲۰۲۲ آغاز شده و در حال حاضر تنها در آمریکای شمالی موجود است.
نوشابه ترش‌مزه و نیروبخش اسپرایت (Sprite)، نوشابه آکوریس گلوکوشارژ (Aquarius Glucocharge) برای تأمین آب کافی موردنیاز بدن، آب‌معدنی اسمارت واتر (Smart Water)، یکی از پنج برند برتر آب‌معدنی در آمریکا، آب سیب مینوت مید نوتریفورس اپل (Minute Maid Nutriforce Apple) و آبمیوه ترکیبی مینوت مید ویتا پانج (Minute Maid Vita Punch) متشکل از آب سیب قرمز، انبه و آناناس، از دیگر محصولات کوکاکولا هستند.

جالب است بدانید نوشابه میوه‌ای محبوب و معروف فانتا ونوشیدنی گریپ‌فروت فرسکا (Fresca) نیز توسط کوکاکولا تولید شده است.

از دیگر محصولات اصلی کوکاکولا که با برندهای مختلفی عرضه می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نوشیدنی‌های آدس (Ades): نوشیدنی تهیه‌شده با سویا
چای سبز آیاتاکا (Ayataka)
آبمیوه چیویتا (Chivita): عرضه‌کننده ۵ طعم آبمیوه با طعم‌های سیب، پرتغال، آناناس، انبه و انگور قرمز
آب‌معدنی سیل (Ceil)
قهوه کاستا یا کاستا (Casta Coffee)
آب‌معدنی دسانی (Dasani waters)
آبمیوه‌ها و نکتارهای دل وال (Dell Valle)
شیرهای طعم دار فیرلایف (FairLife) با طعم شکلاتی و توت‌فرنگی. در ضمن این شرکت شیر کم‌چرب و شیر بدون چربی نیز عرضه می‌کند.
چای و نوشیدنی‌های میوه‌ای غیر گازدار شرکت فوز (Fuz)
قهوه جورجیا یا جورجیا کافی (Georgia Coffee)
چای ارگانیک آنست تی (Honest tea)
آب‌معدنی آی لوهانس (ILOHAS)
اسموتی و آبمیوه‌های شرکت اینوسنت درینکز (Innocent Drinks)
نوشیدنی‌های ورزشی انرژی‌زای شرکت پاورید (Powerade)
آب‌پرتقال شرکت سیمپلی (Simply)
نوشابه‌ها و آب‌معدنی‌های شرکت شویبس (Schweppes): جالب است بدانید این شرکت نخستین شرکت تولیدکننده نوشابه و آب‌معدنی در جهان در سال ۱۷۸۳ است و علاوه بر محصولات مذکور در زمینه تولید انواع لیموناد، آب گازدار و نوشابه‌های زنجبیلی نیز فعالیت می‌کند.
آب‌معدنی‌های طعم دار توپو چیکو (Topo Chico) با طعم لیموترش، گریپ‌فروت و نارنگی
آب‌های ویتامینه
محصولات معرفی‌شده و شرکت‌های تولیدکننده این نوشیدنی‌ها، تنها بخشی از نوشیدنی‌ها و برندهای زیرمجموعه کوکاکولا هستند. در حال حاضر در حدود ۴۰۰۰ نوشیدنی مختلف با بیش از ۵۰۰ برند متعلق به کوکاکولا تولید می‌شوند و امتحان کردن تمام این نوشیدنی‌ها در حدود ۱۱ سال طول می‌کشد!

طراحی لوگو

لوگوی معروف شرکت که با رنگ سفید و قرمز ایجاد شده، در سال ۱۸۸۵ توسط «فرانک میسون رابینسون» (Frank Mason Robinson) با خط «اسپنسر» (Spencerian Script)، نوعی خط خوشنویسی لاتین، طراحی شد. این خط دراوسط قرن نوزدهم در آمریکا شکل گرفت و در آن زمان خط اصلی مورداستفاده برای نوشتن دست خط رسمی بود. خط اسپنسر تنها برای طراحی لوگوی کوکاکولا استفاده شد و در هیچ لوگوی دیگری به کار گرفته نشد

طراحی بطری

 

 

نخستین بطری‌های شیشه‌ای نوشابه‌های کوکاکولا که امروزه «بطری‌های کانتور» (contour bottle) در سال ۱۹۱۵ توسط «ارل آر. دین» (Earl R. Dean)، طراح بطری و «هارولد ریشر» (Harold Hirsch)، مشاور عمومی شرکت، انجام شد.

شرکت در این سال رقابتی بین طراحان بطری ترتیب داد و از آن‌ها خواست بطری خاصی را طراحی کنند که ازبطری‌های شرکت‌های رقیب کاملاً متمایز باشد و بطری طوری طراحی شود که حتی اگر در تاریکی باشد و یا حتی شکسته باشد، افراد در اولین نگاه به آن متوجه شوند بطری متعلق به نوشابه کوکاکولا است.

شرکتی که تولید بطری‌های نوشابه به آن واگذار شده بود، تصمیم گرفت بطری‌های نوشابه کوکاکولا برگ کوکا یا دانه‌های کولا باشد؛ اما دین شکلی مربوط به این گیاه و دانه پیدا نکرد و در جستجوهای خود به‌صورت تصادفی با تصویر دانه کاکائو که شبیه کدوحلوایی بود، مواجه شد و تصمیم گرفت در طراحی بطری از همین شکل الهام بگیرد؛ اما به دلیل اینکه در این طراحی قطر قسمت میانی بطری بیشتر از قطر قسمت پایینی آن می‌شد و بطری به دلیل این ساختار روی نوار انتقال بطری‌ها ثابت باقی نمی‌ماند، طراحی کمی تغییر کرد و قطر قسمت میانی کاهش داده شد.

در سال ۱۹۱۶ طراحی دین پذیرفته شد و در همان سال نوشابه‌های کوکاکولا با این بطری‌ها روانه بازار شدند. در سال ۱۹۲۰ بطری نوشابه‌های کوکاکولا به یک استاندارد برای این شرکت تبدیل و در سال ۱۹۲۳ در طراحی آن تجدیدنظر و «بطری کریسمس» (Christmas bottle) نام گرفت.

امروزه بطری نوشابه‌های کوکاکولا یکی از شناخته‌ترین بطری‌های طراحی‌شده محسوب می‌شوند و حتی در تاریکی هم می‌توان آن‌ها را تشخیص داد. این شرکت در سال ۲۰۱۹ نخستین بطری نوشیدنی ساخته‌شده از زباله‌های پلاستیکی گرفته‌شده از اقیانوس را تهیه کرد. به نظر می‌رسد کوکاکولا این اقدام را در راستای پاسخگویی به انتقادات مطرح‌شده علیه این شرکت در رابطه با آسیب آن به محیط زیست انجام داده است

 

تبلیغات

نخستین تبلیغ مربوط به کوکاکولا در سال ۱۸۸۶ در مجله‌ای به نام «مجله آتلانتا» (Atlanta Magazine) منتشر شد. کوکاکولا در این تبلیغ مدعی شده بود که نوشابه‌های این شرکت اعصاب را تقویت می‌کنند و خستگی را از بین می‌برند.

 

 

در سال ۱۸۹۴ نخستین تبلیغ دیواری کوکاکولا در فضای باز در شهر کارترسویل در ایالت جورجیا نیز ایجاد شد.

 

طراح لوگوی کوکاکولا، تأثیرگذاری نخستین تبلیغات این شرکت را افزایش داد و نقش مهمی در این زمینه ایفا کرد. در آن زمان مرسوم بود برای تبلیغات نوشابه کوپن رایگان به افراد بدهند؛ اما او پیشنهاد داد شرکت به‌جای این روش از بنرهای تبلیغاتی و علائم راهنمایی رانندگی استفاده کند.

کوکاکولا تبلیغات رسمی خود را در دهه ۱۹۲۰ با استفاده از تصویر بابانوئل با لباس معروفش آغاز کرد. در حقیقت تصویر امروزی بابانوئل به لطف این تبلیغ کوکاکولا ایجاد شده است. هدف اصلی کوکاکولا از استفاده از دو عنصر کریسمس و بابانوئل در تبلیغات خود، تلاش برای جلوگیری از کاهش فروش نوشابه‌های خود در فصل زمستان بود.

 

 

یکی از مهم‌ترین اقدامات تبلیغاتی کوکاکولا خرید شرکت فیلم‌سازی »کلمبیا پیکچرز» (Columbia pictures) بود تا نوشابه‌های خود را در فیلم‌های ساخت این شرکت تبلیغ کند.

یکی از اقدامات عجیب این شرکت در زمینه تبلیغات، تبلیغ استفاده از نوشابه‌های کوکاکولا به‌جای چای یا قهوه در وعده صبحانه بود!

در ضمن در سال ۱۹۸۹ این شرکت طرحی تبلیغاتی را برای جذب مشتریان بیشتر ایجاد کرد. در این طرح شرکت کارت‌هایی را به مشتریان خود می‌داد و مشتریان می‌توانستند در هنگام خرید نوشابه، کالاهایی مثل مواد غذایی و لباس و وسایل سرگرم‌کننده را به‌عنوان جایزه از فروشنده مطالبه کنند. این شرکت کوپن‌هایی را نیز تهیه کرده بود که افراد با ارائه آن‌ها به فروشندگان می‌توانستند نوشابه رایگان دریافت کنند

غول صنعت نوشابه‌سازی در سال ۲۰۰۶ طرح مشابه دیگری را شروع کرد. در این طرح که My Coke Rewards نام داشت، مشتریان کدهای مندرج روی درب برخی از محصولات را در وب‌سایتی ثبت و امتیاز کسب می‌کردند و زمانی که امتیاز به حدنصاب می‌رسید، جایزه دریافت کردند.

راه‌اندازی کاروان تریلی‌های تحویل بار در زمان تعطیلات که با چراغ‌های کریسمس و لوگوی کوکاکولا تزئین می شدند، یکی دیگر از روش‌های تبلیغاتی کوکاکولا بود.

 

 

کمپین «Share a coke» (به اشتراک‌گذاری کوکاکولا) که در سال ۲۰۱۱ در استرالیا راه‌اندازی شد، یکی دیگر از اقدامات تبلیغاتی جالب این شرکت بود. در این کمپین تبلیغاتی روی نوشابه‌های کوکاکولا به‌جای لوگوی شرکت از ۱۵۰ مورد از معروف‌ترین اسامی افراد با همان طرح و رنگ لوگوی کوکاکولا استفاده می‌شد. این طرح در سال ۲۰۱۳ در انگلستان نیز اجرا شد.

 

جالب است بدانید که در سال ۱۹۵۰ تصویر نوشابه کوکاکولا روی جلد مجله تایم چاپ شد و این نخستین باری بود که تصویر یک کالا روی مجله تایمز دیده می‌شد

اسپانسری یکی دیگر از شیوه‌های تبلیغاتی تأثیرگذار کوکاکولا بود. این شرکت از سال ۱۹۲۸ تاکنون در تمام ادوار المپیک تابستانی و زمستانی اسپانسر بوده است و قصد دارد تا المپیک ۲۰۳۲ نیز به‌عنوان اسپانسر در بزرگ‌ترین رویدادهای ورزشی جهان حضور پیدا کند.

 

 

کوکاکولا قصد دارد در تمام ادوار پارالمپیک و المپیک جوانان نیز اسپانسر شود. این غول نوشیدنی در تمام دوره‌های المپیک تاکنون با نوشیدنی های خود از ورزشکاران، تماشاچیان و مسئولین برگزاری المپیک پذیرایی کرده است و قصد دارد این کار را در ادوار آینده المپیک نیز ادامه دهد.

این شرکت بیش از دو دهه است که در مراسم حمل مشعل المپیک از المپیا در یونان تا محل برگزاری بازی‌های المپیک نیز حضور دارد. در کل کوکاکولا یکی از مطرح‌ترین اسپانسرهای بازی‌های المپیک است.

 

 

سایر رویدادهای ورزشی مهم که کوکاکولا به‌عنوان اسپانسر در آن‌ها حضور داشته است به شرح زیر هستند:

جام جهانی فوتبال ۱۹۷۸
چند دوره جام جهانی فوتبال زیر ۲۰ سال از جام جهانی تونس در سال ۱۹۷۷ تا جام جهانی مالزی در سال ۱۹۹۷
مسابقات سالانه اتومبیل‌رانی خودروهای ارتقا یافته نسکار کوکاکولا ۶۰۰ (Coca-Cola 600) و کوکاکولا زیرو شوگر ۴۰۰ (Coke Zero Sugar 400)
لیگ برتر بیس‌بال آمریکا
لیگ ملی فوتبال آمریکا
لیگ NBA بسکتبال آمریکا
لیگ ملی هاکی
لیگ برتر فوتبال انگلیس
مسابقات قهرمانی تور (تور گلف)
حتی یک فیلم سینمایی با عنوان کودک کوکاکولا (The Coca-Cola Kid) در سال ۱۹۸۵ ساخته شده که شخصیت اصلی آن یکی از مدیران اجرایی بخش بازاریابی کوکاکولا است که تلاش می‌کند فروش محصولات این شرکت در استرالیا را افزایش دهد.

کوکاکولا برای تبلیغ محصولات خود با نتفلیکس نیز مشارکتی را در سال ۲۰۱۹ آغاز کرد و در سریال چیزهای عجیب (Stranger Things)، یکی از سریال‌های مطرح نتفلیکس، محصولات خود را تبلیغ کرد.

رقبا

شرکت پپسی اصلی‌ترین رقیب کوکاکولا است و نوشابه‌های شرکت پس از نوشابه‌های کوکاکولا بیشترین میزان فروش را دارند؛ حتی در برخی از کشورها نوشابه‌های این شرکت در مقایسه با نوشابه‌های کوکاکولا فروش بیشتری دارند.

پپسی از دهه ۱۹۴۰ فروش نوشابه‌های خود در آمریکا را آغاز و تلاش کرد بیشتر شهروندان آفریقایی آمریکایی را کوکاکولا از آن‌ها غافل شده بود، مجذوب خود کند. در ضمن این شرکت با واردکردن اتهام عدم تمایل کوکاکولا به استخدام نیروهای سیاه‌پوست و نژادپرست بودن مسئولان این شرکت، سعی کرد در فروش از کوکاکولا سبقت بگیرد.

این سیاست پپسی باعث شد سهم این شرکت از بازار در دهه ۱۹۵۰ در مقایسه با سهم کوکاکولا به میزان قابل‌توجهی افزایش یابد و تمایل شهروندان آفریقایی-آمریکایی آمریکا برای خرید نوشابه‌های پپسی سه برابر نوشابه‌های کوکاکولا بود.

شرکت «آرسی کولا» (RC Cola) که پس از کوکاکولا و پپسی سومین شرکت بزرگ نوشابه‌سازی است، نیز یکی از رقبای اصلی کوکاکولا است و نوشابه‌های این شرکت هم مانند نوشابه‌های پپسی و کوکاکولا به میزان گسترده‌ای در دسترس هستند.

کوکاکولا در نقاط مختلف جهان رقبای زیادی دارد و هر یک از شرکت‌های نوشابه‌سازی کشورهای مختلف سعی می‌کنند با این برند رقابت کنند؛ به‌عنوان‌مثال در آمریکای جنوبی و مرکزی برند «کولا ریل» (Kola Real) که با نام «بیگ کولا» (Big Kola) نیز شناخته می‌شود، در حال تبدیل‌شدن به رقیبی برای کوکاکولا است.

برند کرس کولا (Corsica Cola) در جزیره کرس (Corsica) واقع در فرانسه، نیز در حال تبدیل‌شدن به رقیبی برای کوکاکولا است. برند بریژ کولا (Breizh Cola) یکی دیگر از برندهای فرانسوی رقیب کوکاکولا به شمار می‌رود.

در کشور پرو نوشابه‌های برند «اینکا کولا » (Inca Cola) که به نام «گلدن کولا» (Golden Kola) به معنی کوکاکولای طلایی نیز شناخته می‌شود، در مقایسه با نوشابه‌های کوکاکولا فروش بیشتری دارند. رقابت این برند با کوکاکولا به‌قدری جدی شد که کوکاکولا در سال ۱۹۹۹ آن را خرید.

نوشابه‌های برند سوئدی «جولماست» (Julmust) نیز در سوئد فروش بیشتری نسبت به نوشابه‌های کوکاکولا دارد. در اسکاتلند محبوبیت برند نوشابه‌سازی «آیرن برو» (Irn-Bru) تا سال ۲۰۰۵ بیشتر از کوکاکولا بود و کوکاکولا توانست با نوشابه‌های رژیمی خود از این برند سبقت بگیرد. از دیگر برندهای رقیب کوکاکولا می‌توان به برند آلمانی «ویتا کولا» (Vita Cola) اشاره کرد.

کوکاکولا در هند نیز پس از برندهای پپسی و برند محلی «تامز آپ» (Thums up) در جایگاه سوم قرار دارد (البته برند تامز آپ نیز به کوکاکولا تعلق دارد و غول نوشابه‌سازی این برند را در سال ۱۹۹۳ خریده است). در کوبا نیز برند «تروپی کولا» (TropiCola) جایگزین کوکاکولا شده است. جایگاه برند کوکاکولا در خاورمیانه به دلیل تحریم‌های آمریکا به‌اندازه سایر نقاط جهان درخشان نیست و برند فرانسوی «مکه کولا» (Mecca Cola) و «قبله کولا» (Qibla Cola) در این منطقه در مقایسه با کوکاکولا محبوبیت و فروش بیشتری دارند.

از دیگر رقبای کوکاکولا در نقاط مختلف جهان می‌توان موارد زیر اشاره کرد:

«کولا ترکا» (ColaTurka) در ترکیه
زمزم کولا و پارسی کولا در ایران
«چین کولا» (China Cola) در چین
«کوفالا »(Kofala) در جمهوری چک و اسلواکی
«کوکتا» (Cockta)، «مرکاتور کولا» (Merkator Cola) و «کلاسیکو کولا» (Classico Cola) در اسلوونی. لازم به ذکر است نوشابه‌های کلاسیکو کولا توسط شرکت نوشابه‌سازی تیکو گروپ (Tiko group)، یک شرکت نوشابه‌سازی در ماداگاسکار، که یکی از رقبای اصلی کوکاکولا در بسیاری از مناطق جهان است، تهیه می‌شود.

حقایق جالب در رابطه با برند کوکاکولا

حقایق جالب زیادی در رابطه با این برند وجود دارد که تعدادی از آن‌ها به شرح زیر هستند:

۱. کوکاکولا در طراحی و ایجاد کلمن‌هایی که درب آن‌ها از بالا باز می‌شود، نقش مهمی داشته و در سال ۱۹۲۹ اولین نسخه استاندارد از این کلمن‌ها را روانه بازار کرد.

 

۲. کوکاکولا اولین نوشابه‌ای است که به فضا راه پیدا کرده است. در ضمن یکی از دستگاه‌های تولیدکننده نوشابه‌های کوکاکولا برای استفاده در فضاپیما طراحی و ساخته شد تا دانشمندان ببینند تهیه نوشابه با استفاده از دی‌اکسید کربن ذخیره شده، آب و شربت طعم‌دار‌شده امکان‌پذیر است یا نه. همچنین دانشمندان قصد داشتند ببینند مصرف نوشابه در فضا بدون نیاز به هسته‌زایی حباب‌ها جهت ایجاد فشار روی آن‌ها امکان‌پذیر است یا خیر و آیا در فضا نوشابه کف می‌کند یا خیر.

 

 

۳. کوکاکولا یک نوشابه سفید سفارشی برای ژنرال روسی به نام «گئورگی ژوکوف» (Georgy Zhukov) تهیه کرد. این ژنرال روسی که علاقه زیادی به نوشابه کوکاکولا داشت، در جنگ جهانی اول و دوم مبارزه کرده بود و به دلیل اینکه نمی‌خواست همراهانش بفهمند او نوشابه آمریکایی مصرف می‌کند، شخصا آن از مسئولان کوکاکولا خواست، نوشابه‌ای سفارشی برای او تهیه کنند که مشخص نباشد نوشابه کوکاکولا است.

۴. در مکزیک کلیسایی با نام «کلیسای کوکاکولا» (Coca-Cola Church) وجود دارد که شرکت‌کنندگان مراسم مذهبی آن در این مراسم کوکاکولا می‌نوشند تا باد گلوی آن‌ها تخلیه شود! افراد حاضر در این مراسم معتقدند تخلیه باد گلو باعث پاک شدن روح آن‌ها از وجود شیاطین می‌شود و هیچ چیز مانند نوشیدن نوشابه باعث تخلیه باد گلو نمی‌شود!

۵. کوکاکولا نخستین برندی بود که سبدهای مخصوص حمل چند بطری را طراحی و ایجاد کرد. این شرکت در سال ۱۹۲۳ سبد مخصوص حمل ۶ بطری نوشابه را معرفی کرد که به شناخته شدن این برند کمک زیادی کرد.

 

 

۶. کوکاکولا به شناخته شدن برند مک‌دونالد کمک زیادی کرد. «ری کراک» (Ray Kroc)، بنیان‌گذار رستوران‌های زنجیره‌ای مک‌دونالد در سال ۱۹۵۵ قراردادی را با کوکاکولا منعقد کرد و بر اساس این قرارداد در روزهای آغازین شروع فعالیت این برند، برای ارائه خدمات و رشد خود از دفاتر کوکاکولا استفاده کرد و اکنون مک‌دونالد بزرگ‌ترین مشتری کوکاکولا است.

 

 

 

سوالات متداول در رابطه با  تاریخچه کوکاکولا

 

1-کوکاکولا در چه زمینه ای فعالیت می‌کند؟

کوکاکولا (coca – cola) که با نام کوک (Coke) نیز شناخته می شود، یک کارخانه تولیدکننده نوشیدنی است که در حال حاضر سومین شرکت ثروتمند تولیدکننده مواد غذایی در جهان محسوب می‌شود.

 

2-محصولات کوکاکولا چیست؟

((محصول اصلی کوکاکولا نوشابه های مختلف با طعم‌ها و انواع مختلف برای ذائقه‌های مختلف است))

؛ اما بیش از ۵۰۰ برند زیرمجموعه تولیدکننده انواع نوشیدنی نیز دارد؛

از برندهای تولیدکننده چای و قهوه گرفته تا آبمیوه، آب‌معدنی و محصولات انرژی‌زای ورزشی و کامبوجیا

 

3-بزرگترین رقیب کوکاکولا چه برندی است؟

شرکت پپسی اصلی‌ترین رقیب کوکاکولا است و نوشابه‌های شرکت پس از نوشابه‌های کوکاکولا بیشترین میزان فروش را دارند؛ حتی در برخی از کشورها نوشابه‌های این شرکت در مقایسه با نوشابه‌های کوکاکولا فروش بیشتری دارند.

نویسنده : digiato.com

منبع : فرمول سبز

 

لینک کوتاه مقاله :           www.formulesabz.com/?p=115